کشور ما از نظر ترکیب جعمعیتی در سالهای اخیر به کشوری جوان تبدیل شده است. نشاط، سرزندگی و کار از مشخصه‌های یک کشور جوان است. اگر شما هم جزو جوانانی هستید که می‌خواهید کسب و کاری راه بیندازید ولی از چند و چون قانونی آن مطلع نیستید بدانید که اولین مرحله برای ورود به عالم کاسبی دریافت پروانه کسب است.

 این پروانه در واقع مجوزی است برای دایر کردن یک واحد صنفی و بدون دریافت آن کار شما غیرقانونی محسوب می‌شود. ماده 12 قانون نظام صنفی می‌گوید که افراد صنفی موظفند قبل از تأسیس هر نوع واحد صنفی یا اشتغال به کسب و حرفه، نسبت به اخذ پروانه کسب اقدام کنند.

واحد صنفی

هر شخص حقیقی یا حقوقی که در یکی از فعالیت‌های صنفی اعم از تولید، تبدیل، خرید، فروش، توزیع، خدمات و خدمات فنی سرمایه‌گذاری کند و به عنوان پیشه‌ور و صاحب حرفه و شغل آزاد، کالا، محصول یا خدمات خود را به مصرف کننده عرضه دارد، فرد صنفی شناخته می‌شود. حالا اگر این فرد صنفی برای فعالیت خود پروانه کسب بگیرد و کار خود را در محل ثابت یا سیار راه‌اندازی کند یک واحد اقتصادی را تشکیل می‌دهد که به آن واحد صنفی می‌گویند. آنچه گفتیم در مواد دوم و سوم قانون نظام صنفی کشور آمده و تبصره آن ادامه داده است که فعالیت واحدهای صنفی سیار در محل ثابت تنها با اخذ پروانه کسب برای همان محل، بلامانع است. نکته دیگر اینکه اماکنی که واجد شرایط لازم برای استقرار چند واحد صنفی باشند، می‌توانند به‌عنوان محل ثابت کسب، توسط یک یا چند فرد صنفی، پس از اخذ پروانه کسب از اتحادیه یا اتحادیه‌های ذی‌ربط، مورد استفاده قرار گیرند.

پروانه کسب چیست؟

پروانه کسب مجوزی است که طبق مقررات به ‌منظور شروع و ادامه کسب‌وکار یا حرفه به صورت موقت یا دائم به فرد یا افراد صنفی برای محل مشخص یا وسیله کسب معین داده می‌شود. پروانه کسب موقت تنها برای یک ‌بار صادر می‌شود. مدت اعتبار پروانه کسب موقت یک‌ سال و پروانه کسب دائم پنج‌ سال است.

اگر می‌خواهید پروانه کسب بگیرید یا چند سالی است که آن را دریافت کرده‌اید بدانید که اتحادیه صنفی مکلف است با انقضای مدت اعتبار پروانه کسب‌، اخطاریه یک ‌ماهه برای تبدیل پروانه موقت به پروانه دائم یا تمدید پروانه دائم صادر کند و در صورت عدم تبدیل یا تمدید پروانه، واحد صنفی در حکم واحد بدون پروانه تلقی می‌شود. پس اگر پروانه کسبتان موقت است باید خیلی زود برای تمدید یا تبدیل آن بجنبید و اگر هم دائم است باید هر پنج سال آن را تمدید کنید.

پروانه تخصصی و فنی

بعضی از مشاغل غیر از پروانه کسب به دلیل تخصصی بودن احتیاج به مجوز دیگری نیز دارند که تنها به متخصصان آن موضوع داده می‌شود. این پروانه گواهینامه‌ای است که بر داشتن مهارت انجام دادن کارهای تخصصی یا فنی دلالت دارد و به وسیله مراجع ذی‌صلاح صادر می شود. در واقع باید گفت که صدور پروانه کسب برای مشاغل تخصصی و فنی مستلزم اخذ پروانه تخصصی و فنی از مراجع ذی‌ربط به وسیله متقاضی است. البته اگر متقاضی واجد شروط لازم برای اخذ پروانه تخصصی و فنی نباشد، حضور یک نفر شاغل دارنده پروانه تخصصی و فنی در واحد صنفی برای صدور پروانه کسب مشروط، به نام متقاضی کافی است. اگر می‌خواهید از انواع انواع مشاغل تخصصی و فنی مطلع باشید باید به آیین‌نامه‌ای که توسط دبیرخانه هیأت عالی نظارت تهیه شده و به تصویب وزیر بازرگانی رسیده است، مراجعه کنید.

راهکار اخذ پروانه کسب

برای اینکه بتوانید پروانه کسب اخذ کنید پس از اینکه از آیین‌نامه و مقررات صنفی که خواهان کار در آن هستید آگاه شدید و شرایط اولیه آن کسب را مهیا کردید، باید تشریفات اداری دریافت پروانه را نیز بگذرانید. هرگاه شخصی بخواهد فعالیتی صنفی را آغاز کند، ابتدا باید به اتحادیه ذی‌ربط مراجعه و تقاضای کتبی خود را تسلیم و رسید دریافت دارد. اتحادیه مکلف است در چارچوب مقررات نظر خود را مبنی بر رد یا قبول تقاضا حداکثر ظرف 15 روز با احتساب ایام غیرتعطیل رسمی به صورت کتبی به متقاضی اعلام کند. عدم اعلام نظر در مدت یادشده به منزله پذیرش تقاضا محسوب می‌شود. در صورت قبول تقاضا توسط اتحادیه، متقاضی باید از آن تاریخ ظرف حداکثر سه ماه مدارک مورد نیاز اتحادیه را تکمیل کند و به اتحادیه تسلیم دارد در غیر این صورت متقاضی جدید محسوب خواهد شد. اتحادیه موظف است پس از دریافت تمام مدارک لازم و با رعایت ضوابط، ظرف پانزده روز نسبت به صدور پروانه کسب و تسلیم آن به متقاضی اقدام کند. همچنین متقاضی پروانه کسب موظف است از تاریخ دریافت پروانه کسب ظرف 6 ماه نسبت به افتتاح محل کسب اقدام کند.

چگونگی اعتراض

وقتی که مدارک دریافت پروانه کسب را به اتحادیه مربوطه دادید نباید انتظار داشته باشید که بدون هیچ اما و اگری درخواست شما پذیرفته شود چه بسا ممکن است هنوز برخی از الزامات قانونی دریافت پروانه را مهیا نکرده باشید. ولی به هر حال اگر دیدید که درخواست شما رد شد و شما کاملا مطمئن و مصر هستید که هیچ گونه تخلفی از مقررات نداشته‌اید و تمام آن بسترهایی را که در مقررات صنف مربوطه آمده است، مهیا کرده‌اید قانون برای شما راه اعتراض را باز گذاشته است که می‌توانید از آن استفاده کنید. طبق قانون نظام صنفی، چنانچه اتحادیه درخواست متقاضی پروانه کسب را رد کند یا از صدور پروانه کسب استنکاف ورزد، باید مراتب را با ذکر دلایل مستند به طور کتبی به متقاضی اعلام کند ودر صورتی که متقاضی به آن معترض باشد، می‌تواند اعتراض کتبی خود را ظرف 20 روز از تاریخ دریافت پاسخ به مجمع امور صنفی ذی‌ربط تسلیم دارد.

اتاق اصناف هم مکلف است طی 15 روز به اعتراض متقاضی رسیدگی و نظر نهایی خود را برای اجرا به اتحادیه مربوط اعلام کند. در صورتی که اتحادیه یا متقاضی به نظر اتاق اصناف معترض باشند می‌توانند ظرف بیست روز از زمان ابلاغ اعتراض خود را نسبت به آن به کمیسیون نظارت منعکس کنند. کمیسیون نظارت مکلف است ظرف یک ماه نظر خود را اعلام دارد. نظر کمیسیون نظارت در این مورد معتبر و قابل اجراست، مگر آن که هیأت عالی نظارت نظر کمیسیون نظارت را ظرف یک ماه پس از دریافت اعتراض، نقض کند. در این صورت نظر هیأت عالی نظارت قطعی و لازم‌الاجرا است. درصورت اعتراض هر یک از طرفین می‌توانند به مراجع ذی‌صلاح قضایی مراجعه کنند.

انتقال پروانه کسب

حتما این سوال به ذهن شما هم خطور کرده که بالاخره کسی که این همه امکانات را مهیا کرده و بسترهای دریافت پروانه کسب را ایجاد کرده است، یک روز ممکن است به دلایل مختلف نخواهد این کسب و کار را ادامه دهد، در این صورت تکلیف او چیست؟ آیا او باید تمام زحمات خود را به هدر رفته بداند یا اینکه قانون سازوکاری برای انتقال این مجوز کسب در نظر گرفته است؟ خیلی نگران نباشید چون که قانون نظام صنفی برای این موارد نیز چاره اندیشیده است؛ در صورتی که دارنده پروانه کسب بخواهد محل کسب خود را به دیگری ‌واگذار کند، باید درخواست کتبی خود را به اتحادیه تسلیم کند. اتحادیه در صورتی که فرد معرفی‌شده را واجد ‌شرایط قانونی بداند با رعایت سایر مقررات، پس از ابطال پروانه کسب قبلی، پروانه جدیدی به نام فرد معرفی شده صادر می‌کند.

باید این را هم بگوییم که در این شرایط کفه ترازو به سمت کسی که می‌خواهد پروانه را منتقل کند می‌چربد چرا که طبق تبصره ماده 18 قانون نظام صنفی، در صورت درخواست صاحب پروانه مبنی‌بر تغییر پروانه کسب به حرفه‌ای دیگر، علاوه بر طی مراحل قانونی، استعلام و تسویه‌حساب از اتحادیه قبلی ضروری است. عدم پاسخگویی اتحادیه قبلی ظرف 15 روز پس از تاریخ استعلام به منزله نظر موافق تلقی می‌شود. ماده 19 قانون نظام صنفی حتی برای صاحبان پروانه‌ای که خودشان صلاحیت تصمیم‌‌گیری درباره مسایل مالی‌شان را ندارند به‌فکر بوده و مقرر داشته در صورتی که دارنده پروانه کسب محجور شود، قیم می‌تواند با رعایت غبطه محجور و طبق مقررات این قانون نسبت به اداره یا انتقال واحد صنفی اقدام کند.